Hoe wil de gemeente omgaan met risico's?

07 maart 2019

Verhoog uw eigen risico!

Door het eigen risico van de aansprakelijkheids-verzekering te verhogen staat vaak een forse premiebesparing tegenover.

Directeur Ralph Groenendaal over zijn visie op aansprakelijkheid van overheden en hoe ze dit risico goed kunnen managen.

Gemeenten worden meer dan 20.000 keer per jaar aansprakelijk gesteld. Dit betreft vaak kleine schades. Veel gemeenten hebben dit risico vanuit gewoonte verzekerd, inclusief een laag eigen risico. Deze verzekering heeft echter maar een beperkte dekking. Beter zou het zijn als gemeenten hun aansprakelijkheidsrisico’s inventariseren en analyseren hoe zij deze kunnen vermijden, verminderen, overdragen of voor eigen rekening nemen. Het geld dat de gemeente bespaart kan zij beter investeren in wegenonderhoud, waardoor zij weer schades voorkomt.

Uw contactpersoon

Ralph Groenendaal

Directeur
Stuur een bericht

Is verzekeren van wettelijke aansprakelijkheid nodig?

In een recente publicatie van VNG Risicobeheer (Wat als? Een nieuwe blik op gemeenterisico’s; 2018) wordt een onderzoek onder 70 gemeenten - uitgevoerd door Vensters - aangehaald. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat van de 70 gemeenten slechts 8 meer geld hadden ontvangen (schade-uitkering) dan dat zij aan premie hebben betaald. Bij elkaar opgeteld ging het om € 42 miljoen aan betaalde premie tegenover € 14 miljoen aan ontvangen schade-uitkeringen. Er is dus alle aanleiding om op een andere wijze naar het afsluiten van (aansprakelijkheids)verzekeringen door overheden te kijken.

In Nederland worden gemeenten door inwoners en bedrijven aansprakelijk gesteld. Dit kan zijn omdat een bedrijf en een gemeente over een samenwerking op basis van een contract een conflict krijgen (contractuele aansprakelijkheid), of omdat op grond van de wet er mogelijke sprake is van aansprakelijkheid (wettelijke aansprakelijkheid). Het kan zijn dat de schade is ontstaan door schuld van de gemeente (schuldaansprakelijkheid), of doordat de gemeente vanuit haar verantwoordelijkheid aansprakelijk is (risicoaansprakelijkheid).

Naar schatting stellen jaarlijks meer dan 20.000 personen of instellingen overheden aansprakelijk. Het kan gaan om materiële schade van € 100,-- tot en met een langlopende letselschade die in de tonnen of miljoenen loopt. Het grootste deel van deze aansprakelijkstellingen heeft betrekking op de openbare ruimte en met name de kwaliteit van de weg. Het gaat dan om de verantwoordelijkheid die een gemeente heeft in haar rol als wegbeheerder.

Om dit risico af te dekken sluiten gemeenten een aansprakelijkheidsverzekering af. Vaak heeft deze verzekering een eigen risico van € 2.500,-- per aansprakelijkstelling. Omdat veel gemeenten deze verzekering afsluiten, doe je als gemeente niets vreemds om dit ook te doen.

Geen aansprakelijkheidsverzekering meer? Wie durft!

Het moeilijkheid met deze verzekering is dat:

  • Veel niet is verzekerd. De echt grote aansprakelijkheidsrisico’s die een gemeente loopt zijn niet gedekt. Denk aan risico’s op het sociale domein, gemeentelijke belastingen, subsidiestromen, cyberrisico’s en bouwprojecten.
  • Het eigenlijk een niet-verzekerbaar risico betreft. Het gaat vaak gaat om een min of meer vast patroon van een aantal aansprakelijkstellingen per jaar en het bedrag per aansprakelijkstelling is meestal laag. Een verzekeringen is juist bedoeld voor onzekere voorvallen met grote financiële consequenties.
  • Op het moment dat een gemeente in een jaar wel een afwijkend claimpatroon heeft, dan wordt in het jaar daaropvolgend de premie hierop aangepast en betaalt de gemeente dit feitelijk toch weer zelf. De 30% kosten als opslag op de schade-uitkeringen kan een gemeente besparen. Feitelijk wordt alleen de verzekeraar financieel wijzer van deze werkwijze.

Gemeenten zijn zich hiervan in toenemende mate bewust en heroverwegen het afsluiten van deze verzekering. De gemeente Maastricht is hier een voorbeeld van. Zij heeft geen aansprakelijkheidsverzekering meer afgesloten.

Van verzekeren naar risicobeheer

Daarnaast kiezen andere gemeenten er voor om het eigen risico op deze polis te verhogen, bijvoorbeeld naar € 100.000,- per aansprakelijkstelling. Hiermee zijn de echt grote risico’s wel afgedekt, maar is de premie wel fors lager. Het geld dat zij hiermee vrijspeelt zou zij juist kunnen investeren in de risicocategorie waar het risico op aansprakelijkheid het hoogst is, bijvoorbeeld het wegenonderhoud.

Voorkomen is beter dan claimen

Vanuit goed risico management en advisering zoals deze vanuit de Wet op het Financieel Toezicht (Wft) wordt voorgeschreven, zou het beter zijn als gemeenten inventariseren welke aansprakelijkheidsrisico’s zij lopen. Vervolgens kan zij per aansprakelijkheidsrisico analyseren; welke risico’s er zijn en wat de omvang is van die risico’s. Met 'omvang' wordt de maximale hoogte van de claim bedoeld, maar er kan ook gedacht worden aan reputatieschade. Een gemeente kan de volgende keuzes maken:

  • Vermijden van risico’s. Gemeenten kunnen er voor kiezen om risicovolle initiatieven niet te ondernemen of risico’s te verleggen.
  • Verminderen van risico’s. Zij kan preventiemaatregelen treffen. Bijvoorbeeld investeren in wegenonderhoud, of nog concreter het wegfrasen van worteldruk plekken op slechte wegen.
  • Risico’s overdragen. Op basis van de schadedata kan zij er voor kiezen om het aansprakelijkheidsrisico’s te verzekeren.
  • Risico’s voor eigen rekening nemen. Als vanuit dezelfde data blijkt dat niet verzekeren interessant is voor de gemeente, kan zij hiervoor kiezen.

Door binnen de gemeenten met diverse betrokkenen dit proces te doorlopen ontstaat er meer inzicht in problematiek en meer zicht op de risico’s. Dit heeft direct een preventieve werking.

Voorkomen is beter dan claimen
Het voorkomen van aansprakelijkstellingen is natuurlijk beter dan het ontvangen van claims. Er is geen financiële schade en geen reputatieschade.

Onze Services

Door zelf risico's te dragen horen ook plichten. NODR kan u hierin adequaat en met de juiste juridische kennis en expertise ondersteunen, met oog voor preventie.

Services die wij kunnen bieden wanneer de provincie of gemeente aansprakelijk wordt gesteld:

  1. Risicoanalyse
    NODR kan gemeenten bijstaan met behulp van onze WA risicopreventiescan. Deze scan helpt gemeenten bij het in kaart brengen van risico’s op het gebied van wettelijke aansprakelijkheid. Door dit proces te doorlopen ontstaat er beter begrip van de aansprakelijkheidsrisico’s bij de gemeente en kunnen deze risico’s beter worden gemanaged. Dit leidt er uiteindelijk toe dat aansprakelijkstellingen kunnen worden overgedragen, vermeden, verminderd of simpelweg worden geaccepteerd. Hierdoor bespaart de gemeente kosten en - misschien nog wel belangrijker - zullen aansprakelijkstellingen worden voorkomen.
  2. WA Uitbesteden
    Ontbreekt het continu aan tijd voor het correct afhandelen van WA-claims? Heeft u voor langere periode of blijvend behoefte aan juridische hulp op het gebied van wettelijke aansprakelijkheid? Bent u op zoek naar permanent support bij specialistische en lastige juridische vraagstukken? Met onze WA-Service Module kunt u altijd rekenen op de juiste hulp.
  3. WA Service Loket
    Heeft u te maken met een tijdelijk capaciteitstekort door ziekte of afwezigheid van uw jurist? Is er sprake van een piek in de werkbelasting en heeft u behoefte aan extra capaciteit om WA-schadeclaims vakkundig af te handelen? Ontbreekt specialistische juridische expertise die niet structureel vereist is op uw afdeling? Of heeft u simpelweg soms behoefte aan juridisch advies van een onafhankelijk partner? Een strippenkaart van het WA-Service Loket van NODR biedt uitkomst.
  4. Aanbesteding Service
    Indien de gemeente kiest voor het afsluiten van een aansprakelijkheidsverzekering eventueel met een hoger eigen risico, dan kunnen we de gemeente helpen bij het inkopen en/of aanbesteden van deze verzekering.

Ons streven is om overheden te helpen bij overheidsaansprakelijkheid om via een andere insteek grip te kunnen krijgen op hun aansprakelijkheidsrisico’s. "Ik ben van mening dat wij hier als onafhankelijk schade-expert een waardevolle bijdrage in kunnen leveren”, aldus Ralph.

Wilt u in gesprek met Ralph Groenendaal? U kunt hem bereiken via mobiele telefoon 06-43000021 of stuur een e-mail naar rgroenendaal@nodr.nl .